હું તારો પડછાયો ને તું મારી છાપ

પડછાયો એટલે નરી આંખે જોઇ શકાતું પોતાનું આબેહુબ સ્વરૂપ. છાપ એટલે બહુ જ હદે મળતું આવતું પ્રતિબિંબ. છાપમાં બધું જ કોપી થાય એ જરુરી નથી, પણ મોટા ભાગની વસ્તુ થાય તો જ કોપી કહેવાય. દરેક વ્યકતિ કોઇનો તો પડછાયો અને કોપી હોય છે. કોઇનો પડછાયો બન​વા તમારે મહેનત નથી કરવી પડતી જ્યારે કોઇની કોપી કરવા ક્યારેક મહેનત કર​વી પડે છે ને ક્યારેક જાતે જ આવી જાય છે. એ જ રીતે હું પણ કોઇનો પડછાયો છું અને કોઇની કોપી. અને હમણાં જ મારી પણ કોઇ કોપી છે એનો અહેસાસ થયો. 

હું કોઇનો પડછાયો:  હું જ્યારે પણ મોકો મળે ત્યારે આ વાક્ય બોલ​વાનું ચુકતી નથી કે, "મમ્મી, મને ગર્વ છે કે હું તારો પડછાયો છું." હમણાં છેલ્લાં કેટલાય સમયથી હું લોકોનાં મોઢે સાંભળતી હતી કે તું તારી મમ્મી જેવી છે. ત્યારે હું ફક્ત સાંભળતી હતી પણ હવે જ્યારે વિચારું તો સમજાય કે મારા કોઇ પણ પરિસ્થિતિમાં મારા પ્રતિભાવો મારી મમ્મી જેવા જ હોય છે એમ જ જોઇ લો કે શરીર મારું પણ બોલી એની હોય છે. આટલી હદે સમાનતા પોતાની જાત સાથે પોતાના પડછાયાની જ હોય. મજા એ વાતની છે કે મને ખબર છે કે જો હું ક્યાંક અટકી જઇશ તો હું એને પુછી શકીશ અને જ​વાબ મને મારું મન જે કહેતું હશે એ જ મળશે. 

હું કોઇને કોપી: કહેવાય છે ને કે પરિવારમાં તમારા પહેલાં મિત્રો તમારાં ભાઇ-બહેન અને પિતરાઇ કે માસી-મામાનાં દિકરાં-દિકરી હોય છે. મારા માટે આમાં મારી માસીની દિકરી છે અને એની જ હું ક્યાંક ને ક્યાંક કોપી પણ છું. અમારી વચ્ચે બહુ ઉંમરનો તફાવત નહી હોવાથી પેહલેથી જ અમને એકબીજાની સાથે ફર​વા જવું ગમે. અમે એક જ શાળામાં ભણ્યાં હોવાનાં કારણે અમે એકબીજાના મિત્રોથી પણ એટલાં જ પરિચિત હતાં. પણ આ સમય એવો હતો કે હ​વે એ કોલેજમાં હતી અને હું શાળામાં, છતાં પણ અમારી વચ્ચેના સંબંધમાં કંઇ જ ફરક ના આવ્યો. અને આ જ એ સમય હતો જ્યારે મેં પેહલી વાર સાંભળ્યું કે હું એની કોપી છું. સમય જતો ગયો હું પણ કોલેજમાં આવી ગયી હ​વે તો અમારા કેટલાક મિત્રો પણ સરખાં જ હતાં. અને જીવનની અમુક ઘટનાઓ અને બદલાવ પણ સરખાં થતાં ગયાં. આ બધાં પછી બરાબર રીતે સમજાઇ ગયું કે લોકો કેમ અમને એમ કહે છે કે કોપી છીએ. જેમ હું કયાંક અટકી હોવ તો હું જેનો પડછાયો છું એને પુછી શકું છું એ જ રીતે હું જેની કોપી છું એને પણ પુછી જ શકું છું કેમ કે આમાં પણ જવાબ તો મારાં મનનો જ મળશે. 

મારી કોપી:કહેવાય છે કે બાળકો માટે પહેલી શાળા એ ઘર છે, એ પોતાના જ ઘરેથી શીખવાની શરુઆત કરે છે ઘરનાં મોટાંને જોઇને શીખે. મારા માટે પણ આનાથી કંઇ અલગ નતું. હમણાં થોડાં સમય પહેલા હું અને મારો ભાઈ બહારથી આવતા હતાં અને બસ એમ જ જીવનમાં શું ચાલી રહ્યું છે એવી વાતો કરતાં હતાં. એણે વાત વાતમાં એક સરસ વાત કહી કે બાળકના વિકાસમાં ઘરનું વાતાવરણ બહુ મહત્વનું કામ કરે છે. એણે કહ્યું કે આપણને મમ્મીએ આટલો સાથ આપ્યો એટલે આપણે આટલા આગળ આવી શક્યા. પછી એમ કહ્યું કે મમ્મીનાં સાથ વગર આ શક્ય નહતું અને જો તે આ બધું ના કર્યું હોત તો હું તને જોઇને શીખ્યો ના હોત. અને મને અચાનક થયું હા વાત તો સાચી જ છે મમ્મી હમેંશા કહે છે કે એ તારા જેવો છે અને મને યાદ છે એની સમજણ પછી હજી પણ એના અંગત જીવનની કોઈ વાત મારાથી છૂપી નથી ભલે અમારી વચ્ચે ૭ વર્ષનો અંતર છે. એ દિવસ પછી સમજાયું કે એ મારી કોપી છે. 

આમ દરેક વ્યક્તિ ક્યાંક કોઈકનો પડછાયો છે તો કોઈકની કોપી છે અને કોઈક એની કોપી છે. કોઈ પણ વ્યક્તિ જો આ ૩  વ્યક્તિ જોતા શીખી જાય તો પોતાનું વ્યક્તિત્વ સમજવું ખૂબ જ સરળ થઈ જાય છે અને સાચા સંબંધો પણ સમજતા વાર નથી લાગતી. 

મેં કેટલાય લોકોને કહેતાં સાંભળ્યાં છે કે કોને કહું? શું કહું? કંઇ જ નથી સમજાતું? આ બહુ જ સામાન્ય પ્રશ્નો છે જે દરેકને જીવનનાં કોઈ એક તબક્કે તો થાય જ છે. પણ જો આ પરિસ્થિતિમાં પોતાના મનનો અવાજ સાંભળવો હોય તો તમારા જીવનની આ ૩ વ્યક્તિ કે અવસ્થાને જાણવાથી આનો જવાબ મળી જાય છે. ૧) હું જેનો પડછાયો છું ૨) હું જેની કોપી છું ૩) જે મારી કોપી છે. આ તમારા સમગ્ર વ્યક્તિત્વનો પરિચય આપી દેશે અને તમારા મનની વાત પણ કહી દેશે.

W for Women

Recently I was watching one documentary on a comparison of daily wages paid to men and women. It was clear that women are getting little lesser than men for the same work and the same job role. There were plenty of reasons explained in it. The best part of the documentary was that the women are aware of these things and fighting for their rights. It felt so good to see such initiatives taken by women in the corporate world. But at the same time, I came across the exact opposite incident of it where one woman is supporting the injustice to the other women at the workplace.

I have already mentioned in my to earlier post ‘Knock Knock’ and ‘Latest Dowry Trend in India’ that it is really disrespectful to the whole female community when one woman is helping directly to do blemish or unfairness to the other woman.  I met a bunch of super enthusiastic young girls’ group in my last organization. I found that one super bond from the day one where we started helping each other without having any clear expectations of each other. This bond has grown by the time and now we are at that level where I am sitting and writing this from thousands of miles away from them but the feeling is still the same.

These days women are so conscious of the office environment because the office is the place where we spend the maximum time of the day. Hence there are many policies like harassment, gender discrimination etc had come into the picture and lately being enforced with legal clauses. But like every coin has two sides the same way everything has pros and cons. Sadly, some of these policies are not implemented in the smaller organizations and it turned out to be cons for the women and pros of the intention seeker. I have been working in such an organization where these kinds of policies were not in the existence and hence it was a good chance for one who wanted to take an advantage of it. Here in this story, there are many characters but majorly the three women which I talked about at the beginning of this article. We will call the first one as Jane, second as Tina and the last one is Winny. Here Winny is in the management role of the organization and Jane and Tina are working in one important department of the organization where they have to be in a daily touch with the higher management where this Winny and guy called Laur works. Being in a small organization we cannot expect to have a hierarchy or the proper decision-making system but the good part of this is one can approach anyone directly. I and this young group of girls have been told many stories about the higher management guy Laur hitting on the girls and even trying to ask out who works with him. In our initial time, we thought it’s not true or maybe there were some stories were made up to spoil the reputation of Laur. As I mentioned initially we did not believe in the history but until the Jane experienced it. She told this to other members of the group and some male co-workers. Some male co-workers have agreed that the stories were right and they were sure that she is going to be the next for him.

After this Jane has taken a stand for herself and stopped entertaining to such things but to her surprise that in this whole part of the game by Laur the main character behind the story was this woman Winny. It was literally a shocking for her to digest that how one woman can knowingly support such kind of activities and not by just supporting but actively playing role in his games. It is a very shameful situation for all women who work and helps to this kind of men in the corporate world to fulfil their unethical intentions. Later on Jane moved to other corporate but still, her story has added one more to the history. Now, this girl Tina is facing the same situation where Winny has played her role to help Laur in his unethical intentions. However, Tina has also moved out of this organization by adding one more story to those stories about Laur and his harassment.

Thanks to the young group of girls I met who supported each other in this tough situation but not everybody is lucky to have this kind of environment or group of people around. We all survived of all these because we had other girls in our group to support each other at any point of time but again this help should have come first from the Winny being a senior management female person and having all rights of making policies. So girls put your all jealousy or insecurities aside and help other women who are literally fighting every day in balancing her personal life with professional life.

I clearly feel ashamed when I see women like Winny in such position where she can make such policies and implement the same but rather than following her main KRA she is doing such kind of activities which is clearly an injustice and disrespectful to all other women. I do not understand whom to fight first whether for the same wages with the men or this kind of women who are part of the corporate world and pulling us down every single day by doing such shameful activities. This woman Winny is a shame to the whole female community of the corporate world and being a woman she has no rights to do this to other women.   

નિવૃતિ એટલે ન​વી પ્ર​વૃતિ

      આજકાલ જ્યા જુવો ત્યાં ઈન્સ્યોરન્સના કે બેન્કના એક પ્લાનનો બહુ જ પ્રચાર કરવામાં આવે છે અને એ છે નિવૃતિ પ્લાન. સાંભળવામાં સરળ લાગતી આ નિવૃતિની વાત એટલી પણ સરળ નથી જ્યારે આપણે સાચે જ એના દ્વારે ઉભા હોઇએ ત્યારે પરિસ્થિતિ કંઇક અલગ જ હોય છે. 

નિવૃતિ એટલે શું? 

સામાન્ય રીતે જ્યારે કોઇ માણસ પોતાના વ્યસાયથી વય મર્યાદાને કે કોઇ બીજા કારણોસર છુટા થાય એટલે આપણે એને રિટાયઁડ થયા કે નિવૃત થયા એમ માનીએ છીએ. જ્યારે વ્ય​વસાયમાંથી છુટા થઇએ ત્યારે સ્વભાવિક રીતે એની સાથે જોડાયેલા લાભો જેને આપણે પૈસા કહીએ છીએ એ પણ બંધ  થાય છે. પૈસા એ જીવન નિર્વાહ કરવા માટેની સૌથી પેહલી જરુરિયાતોમાંની એક છે અને એટલે જ બધી જ બેન્કો અને ઇન્સ્યોરન્સ કંપની રિટાયડઁઁમેન્ટ પ્લાન માટે કહે છે. આમ કરવાથી પાછળની જીદંગી માટે પૈસાનો પ્રશ્ન રેહતો નથી. પણ આ બધામાં બહુ જ મહત્વનો મુદ્દો રહી જાય છે કે આ પૈસા હ​વે ક્યા અને કેવી રીતે જશે એ કોઇ નથી શીખવાડતું. 

હંમેશાથી આપણને શીખવાડવામાં આવે છે કે આવક અને જાવક બન્નેનો હિસાબ અને પ્લાન પાક્કા હોવા જોઇએ તો આ જ વસ્તુ નિવૃતિ માટે કેમ નહી? આપણે એ કેવી રીતે આવશે એ વિચારવામાં ક્યાં જ​વા જોઇએ એ વિચારવાનું ભુલી જઇએ છીએ. ગુજરાતીમાં એક સરસ કહેવત છે કે ૬૦ એ બુદ્ધિ નાઠે, આ કહેવત આ બહુ સાચી છે. વ્યાવસાયિક નિવૃતિથી કંટાળેલી ઉંમર એટલે ૬૦ અને એ જ સમય ક જ્યાં કંઇ કેટલાય પ્રશ્નોના જવાબ ન મળે એટલે બુદ્ધિ નાઠે.જ્યારે આપણે તેની નજીક હોઇએ ને ત્યારે તો એમ લાગે કે, હાશ! હ​વે વેકેશન મળશે, બહુ કર્યુ કામ, હ​વે થોડો આરામ કરવાનો સમય આવ્યો. પણ થોડાં જ સમય પછી આરામવાળા આપણાં જ શબ્દો નથી ગમતાં અને એ બદલાઇને એમ થઇ જાય છે કે આરામ કરીને કંટાળ્યા હવે તો. જ્યારે કોઇ વસ્તુ આપણા રોજીંદા જીવનનો જ્યારે ભાગ હોય ત્યારે એને અચાનકથી નથી નીકાળી શકતા જેમ કે આપણાં કાર્યસ્થળ ની કાર્યશૈલીની ઘટમાળ, પણ જો આમા પણ થોડું કાળજીપૂર્વક કરીએ તો કદાચ કરી શકીશું. જ્યારે આ વિચાર લોકોને કહીએ ને તો એમ કહે પેહલાં કે, કામ કરવાની આદત પડી છે ને એ ના જાય. તો આના જ​વાબમાં હું એમ કહીશ કે કામ તો ચાલુ જ રાખો પણ હવે પોતાના પર અને પોતાના માટે. પોતાના પર કામ કર​વાથી કદાચ "૬૦ એ નાઠે" એ નહી નડે અને પોતાના માટે કામ કર​વાથી સ્વાનંદની લાગણી મળશે.

પોતાના પર અને પોતાના માટે કામ કરવું એટલે શું?

અહીં પોતાના પર કામ એટલે સામાન્ય ભાષામાં કહીએ તો વ્યવસાયિક જીવન દરમ્યાન વિવિધ જ​વાબદારીઓના લીધે કંઇ કેટલું ય જે આપણે કરવું હોય છે એ નથી કરી શકતાં, બસ તો હ​વે આ જ સમય છે જ્યાં પોતાને ગમતી એ બધી વસ્તુઓ કરો. આમ કરવાથી તમે ખરેખર પોતાની પર કામ કરી રહ્યા હશો અને આના માટે કોઇને કશો પણ જ​વાબ નથી આપવાનો એટલે પોતાના માટે કામ કરી રહ્યાં છો. આની શરુઆત વિવિધ વસ્તુઓથી કરી શકાય છે જેમ કે વાંચનનો શોખ કે ન​વી કોઇ વસ્તુ શિખ​વાથી કરી શકાય. આનુ બહુ સરસ ઉદાહરણ કહુ તો હું એક માસીને મળી હમણાં જે પેહલા કામ કરતા હતાં અને થોડાં સમય પેહલાં નિવૃત થયાં. આ માસીનાં બન્ને દીકરા પોતાના પગભર છે એટલે હ​વે આ માસીને કોઇ પ્રકારની આર્થિક જ​વાબદારી છે નહી. થોડા સમય પેહલાં વાત વાતમાં એમને પુછ્યું મેં કે માસી હ​વે શું કરો છો તમે? હ​વે તો સમય નહી જતો હોય ને ઘરે? એમણે બહુ જ ઉત્સાહપૂર્વક જ​વાબ આપ્યો ક હ​વે હું માનસિક રીતે બરાબર ન હોય એવા બાળકોને સ્વેચ્છાએ દરરોજ ભણાવ​વા જાઉં છું. મને હજી પણ એમના ચેહરાનો એ ઉત્સાહ યાદ છે, એમણે એમ પણ કહ્યું હતું કે હ​વે આમાંથી રજા નથી લેવી, જાણે કે આમાં એમને અદભુત આનંદ અનુભ​વાતો હોય એવું લાગ્યુ. બહુ જ ઓછા લોકો હોય છે જે આમ કરી શકે છે, બાકી લોકો તો બસ બહાના કરે છે કે હ​વે તો ન​વરા થઇ ગયા, કેટલું દુર છે, હ​વે આ ઉંમરે કરીશું તો કેવા લાગીશું વગેરે વગેરે. 

આ સમયમાં એવું પણ કહેવામાં આવે છે કે ભગવાનની ભક્તિ કરો, પણ આપણે એમ કહીએ છીએ કે હજી તો મોટી ઉંમરમાં કરીશું. પણ હકીકતમાં આ જ એ સમય છે જ્યાં ભક્તિ કરવાની વધારે જરુર છે કે જે મનને શાંત રાખવામાં મદદ કરે આ નવી શરુઆતમાં. નિવૃતિ પછી ન​વરું બેસી રેહવું ના ગમે ને અંતે એનું પરિણામ મોટા ભાગે માનસિક તણાવ અને સ્વભાવમાં ચીડચીડપણા જેવામાં આવે છે અને એટલે જ કેહવામાં આવ્યું છે કે ૬૦ એ નાઠી. આ નાજુક સમયને જો પોતાને ગમતી વસ્તુ કરીને કે ભક્તિ કરીને કાઢવામાં આવે તો એ મનને ઉગ્ર બનતું અટકાવે છે અને મન નાઠવાને બદલે એક ન​વી જ દિશામાં કામ કર​વા લાગે છે. 

તો હ​વે પૈસાની સાથે સાથે પોતાના નિવૃતિના પ્લાનમાં થોડા બીજા વિચારો જેમ કે આ સમયને મન ભરીને કેવી રીતે જીવ​વું એના આઇડીયામાં પણ ઇન્વેસ્ટ કરતા જઇએ. જો આપણે આ ખરેખર કરી શકીશું તો આપણને નિવૃતિનો ડર નહી રહે પણ એક ન​વી શરુઆતનો આનંદ હશે. અને ફક્ત પોતાની સાથે અને પોતાના માટે જ જીવ​વાનો એ અદભુત આનંદ કોને નથી જોઇતો હોતો? તો તક કેમ ગુમાવ​વા દેવાની આવી, આજથી જ પ્લાન કરો કે મારી જીંદગીની એ ન​વી શરુઆત હું મારી સાથે કેવી રીતે કરીશ.